آشنایی با هنر گچ بری

[ad_1]

عکس هایی از گچ بری سقف خانه,گچ بری و مقرنس کاری

عکس ها هایی از گچ بری 

سفیدکاری با گچ که در دوران اشکانیان تکامل یافت نخست پوشش دیواره های خشتی بود به قصد آنکه این دیوارها را از صدمه نم محفوظ بدارد. اما در همان حال خاصیت تزیینی نیز داشت.

گچ‌بری چیست؟

هنر گچ‌ بری یکی از هنرهای وابسته به معماری می باشد که در هر منطقه و هر دوران زمانی، شکل و شیوه مخصوص به خود را داشته‌می باشد. همان‌طور که از نام این هنر پیداست، مصالح اصلی بکار رفته در این هنر گچ می‌باشد.

در معماری هنرهای بسیاری وجود دارد که یکی از آن ها هنر گچبری می باشد و تنها هنری می باشد که از دوران های خیلی دور در هر جای دنیا وجود داشته می باشد، تنها شکل و شیوه ی آن گوناگون بوده می باشد. گچ یکی از مصالح خیلی مهم در هنر گچبری می باشد که از آن استفاده می شود.

هنر گچبری نه تنها در کشورهای دیگر بلکه در خود ایران هم در دوران های گوناگون وجود داشته می باشد و روش و شکل آن در هر دوران ای گوناگون بوده می باشد. دلیل آن که برای هنرهای تزئیینی از گچ استفاده می شد خاصیت شکل پذیری و چسبندگی آن و رنگ مطلوبی که دارد می باشد و همچنین گچ استفاده ی زیادی در هنر معماری برای طرح‌ریزی دکوراسیون داخلی و بیرونی دارد.

عکس هایی از گچ بری سقف خانه,گچ بری و مقرنس کاری

تاریخچه هنر گچبری در ایران

تاریخچه گچ بری : 

در آغاز معماری ایران از ابتدا زمان و زمان ایلامیان – هخامنشیان و سپس به ویژه در دوران اشکانیان و سامانیان به مسئله گچ توجه می شده و از آن به عنوان یک ماده سازنده و استوار استفاده می شد. گچکاری و گچ بری در زمان اسلامی توسعه یافت و آثار آن در مدرسه ها، کاخها و سایر بناها ، به عنوان یک عنصر تزئینی مورد توجه قرار گرفت.

بیشتر بخوانید:  بیت باکس چیست؟ تاریخچه و آموزش بیت باکس

شواهد باستان‌شناسی نشان می‌دهند که زمان ساخت گچ به پیش از ساختن خشت و پخت آن به صورت آجر می‌رسد. در قدیمی‌ترین بنای دنیا، یعنی اهرام ثلاثه مصر که قدمتی چهار هزار و پانصد ساله دارد، از گچ به عنوان ماده چسبنده مقاوم در بین سنگ‌ها و سمت کلاف‌سازی آن‌ها استفاده شده‌می باشد. یکی از کاربردهای ویژه گچ، اندود کردن دیوارها و سطوح داخلی ساختمان‌ها می باشد و هنر گچبری، این آراستگی را به حد کمال و دلنوازی می‌رساند.

اولین مردمی که در ایران به این کار دست زدند هخامنشیان و سپس ساسانیان بودند و اعراب در جریان فتوحات خویش، این هنر را از آن‌ها فرا گرفتند. هنرمندان دوران اموی به‌طور وسیعی کاخ‌ها را با گچبری منقوش برجسته تزئین می‌نمودند.

سفیدکاری با گچ که در دوران اشکانیان تکامل یافت نخست پوشش دیواره های خشتی بود به قصد آنکه این دیوارها را از صدمه نم محفوظ بدارد. اما در همان حال خاصیت تزیینی نیز داشت، زیرا از زشتی دیوارهای گلی می کاست.

عکس هایی از گچ بری سقف خانه,گچ بری و مقرنس کاری

نمونه های زیبای گچ بری

از دلیل‌ها دیگر رواج گچکاری در هنرهای وابسته به معماری ایرانی آن بود که گچ کاری کم‌بها و کار با آن خیلی آسان بود و ار طرفی در مصرف وقت، انرژی و هزینه نیز صرفه جویی می شد به همین دلیل در زمان اشکانی و ساسانی استفاده از تزئینات گچ بری در داخل و خارج بناها خیلی رواج یافت و این سنت بر خلاف سنت زمان پیشین و شیوه پارسی بود که از حجاری و ايفاي نقش برجسته و یا آجر لعابدار برای تزیین بنا استفاده می کردند.

استفاده از گچکاری و گچبری در ساختمان های امروزی نیز جایگاه ویژه ای دارد. در زمان مختلف هنرمندان گچکار ایرانی به صور مختلف از گچ در زیباسازی و برجسته سازی بنا استفاده کرده اند. خاصیت شکل پذیر بودن گچ سبب شده تا در معماری داخلی ساختمان کاربرد بسیاری داشته باشد.

بیشتر بخوانید:  انواع گره ها در فرش ایرانی

گچبر کسی می باشد که می تواند با دستان هنرمند خویش، آثار هنری را با گچ خلق کند. گچبر قادر می باشد بر روی سطوح با گچ، هر شکلی را ایجاد کند. مهارت در این پیشه بر کیفیت کار و زیبایی تاثیر هنر گچبری تاثیرگذار می باشد.

عکس هایی از گچ بری سقف خانه,گچ بری و مقرنس کاری

هنر گچ بری 

دوران‌های گچ‌بری در هنر ایران :

هنر گچ‌بری قرون اولیه اسلام :

پس از ظهور اسلام نیز از هنر گچبری در بناها استفاده می‌شده‌می باشد، ولی به دلیل حرمت پیکره سازی، این هنر در قالب نقوش برجسته از گل و گیاه و نیز انواع طرح‌های اسلیمی و بندهای ختایی، به ویژه در قالب انواع خط‌های مختلف و جوراجور تجلی یافت.

هنر گچ‌بری دوران سلجوقی :

هنر گچ‌بری در انواع خط کوفی همراه با نقوش اسلیمی خرطوم فیلی روند تحول این هنر در دوران سلجوقی بوده‌می باشد. به‌طور کلی هنر گچ‌بری در دوران سلجوقی مورد توجه در نما سازی‌های داخل بوده‌می باشد.

هنر گچ‌بری دوران ایلخانی :

در دوران ایلخانی به وجود آمدن محراب‌های گسترده با انواع خط‌های کوفی و خط‌های سلطانی، دیوانی، رقعی و به‌کارگیری انواع گره هندسی با نقوش اسلیمی توماری و اسلیمی ماری در لابلای کتیبه عظمت و شگرفی‌های بسیار در آثار ایران و هنر گچ‌بری در آن به وجود آورده شده.

عکس هایی از گچ بری سقف خانه,گچ بری و مقرنس کاری

گچ بری ساختمان

هنر گچ‌بری دوران تیموری :

دوران تیموری عصر به وجود آمدن قانونی بندی و کاربندی‌هایی از قالب‌های گچی گرانبها و به تحول آمدن هنر گچ‌بری از نقوش گوناگون بخصوص اسلیمی و انواع خطهای گوناگون می‌باشد. به‌طور کلی در هنر گچ‌بری این دوران از هنرهای دیگر چون هفت قلم خط از انواع کوفی به نام‌های کوفی پیرآموز، کوفی مشجًر، کوفی مزهّر، کوفی گره دار، کوفی مشبک، کوفی تصویری و چندی دیگر کوفی در آثار ادوار اسلامی نهایت استفاده شده‌می باشد. همچنین خطهای (محقق، نسخ، ثلث، رقاع، تعلیق، و نستعلیق) با هنر آفرینی‌های بسیار و در مواردی از شاخه‌های این خط‌ها بخصوص خط معقلی در هنر گچ‌بری آثار ایران بهره بسیار گرفته شده‌می باشد.

بیشتر بخوانید:  سنگ نگاره يا هنر صخره اي چيست؟

هنر گچ‌بری دوران صفوی :

در دوران صفویه هنر گچ‌بری داخل روش‌های خاص شده‌می باشد. به‌طوری‌که زیباترین مقرنس بندی‌های گچی با عناصر گوناگون بخصوص مقرنس بندی‌های بی‌مو و نیم نیم بی‌مو همراه با نقوش گل و گیاه با انواع تیغه‌های گچی دالبری زینت بخش کاخ‌های شاهی به بهترین شکل ممکن گردیده‌می باشد.

عکس هایی از گچ بری سقف خانه,گچ بری و مقرنس کاری

عکس ها هایی از گچ بری سقف منزل

هنر گچ‌بری دوران زندیه :

هنر گچ‌بری در دوران زندیان هنر آفرینی‌های بسیار و گرانبها از گچ‌بری، مقرنس بندی گچی، ترنج اندازی همراه با گل و گیاه به وجود آمد.

هنر گچ‌بری دوران قاجار :

هنر گچ‌بری در دوران قاجار رونق شگفت‌ای به خود گرفت، به علت مسافرت پادشاهان قاجار به فرنگ از هنر گچ‌بری اروپا تقلیدهایی در کاخ‌های شاهی بخصوص در سر ستون سازیها، گلویی سازی‌ها و سقف سازی‌ها در کاخ‌هایی چون گلستان و عشرت توسعه‌یافته و پاره‌ای دیگر حدوداً پیروی گردید. اما به‌طور قاطع می‌توان گفت که این تقلیدها هرگز نتوانست جای هنر و نقوش خیلی پر هنر اصیل ایرانی، بخصوص ايفاي نقش‌های اسلیمی و ختایی و گل و گیاه که نشأت گرفته از سرپنجه با ذوق هنرمندان ایران زمین می‌باشد را در گچبری بناهای ایران زمین بگیرد.

گچبری در دوران معاصر :

در هنر گچبري ايران معاصر هنر تزئين بناها در اقبال های بيرونی نما از انواع گلچينی های آجری و گلچينی های معقلی با نقوش بسيار دلبند پديده های نو در بناهای ايرانی، به خصوص مسکونی به وجود آمد.

تنها چیزی که از هنر گچبری زنده ماند را می توان در درون کاخها جست. هنر گچبری به صورت لاینقطع در تزیینات کاخ های ایرانی از زمان ساسانی تا زمان معاصر پی گرفته شد.

 

منبع: بیتوته

[ad_2]

مطلب پیشنهادی

آشنایی با هنر گچمه بافی

[ad_1] گچمه‏ بافي که از صنايع دستي انحصاري کهگيلويه و بويراحمد میباشد، هنري مرکب از …